زبان انگلیسی کهن یا old English (سال  500 تا 1100 بعد از میلاد)

می توان اینچنین گفت که تاریخچه زبان انگلیسی از یک هجوم و تصرف آغاز شد. در اواسط قرنِ پنجم میلادی، اهالی قبیله «جوت» (the jutes) که در شمال‌غرب آلمان ساکن بودند، ، اهالی قبیله «انگِل» (the Angels ) که در دانمارک ساکن بودند و اهالی قبیله «ساکسون» (the Saxons) که در هلند امروزی ساکن بودند،به انگلستان حمله کردند و آنجا را تصرف نمودند. تا آن دوران مردم بریتانیا به زبان سِلتی ( Celtic language) صحبت می کردند که البته زبان سِلتی آنها نیز دلیل حدود چهارصد سال اشغال سرزمین آنها توسط رومیان، با گویش لاتین آمیخته شده بود و بسیاری از واژگان لاتین در آن استفاده می شد.

بعد از اشغال بریتانیا، جوت‌ها در جنوبِ شرقی آن ساکن شدند و در تعامل با زبان‌های محلی، گویش جدیدی را ایجاد کردند که کِنتی نام دارد. ساکسون‌ها هم که در جنوب و جنوبِ غربی بریتانیا اقامت داشتند، گویش «ساکسونِ غربی» را ایجاد کردند.

اَنگل‌ها نیز که در شمال و مرکزِ انگلستان سکنا گزیده بودند، به ترتیب، گویش‌های «آمبِریای شمالی» و «مِرسیایی» را بوجود آوردند. برخی تاریخ نگاران بر این باور هستند انگل‌ها مناطق گسترده‌تری از خاک بریتانیا را از آن خود کردند و نام اِنگلند (England) از نام همین قوم گرفته شده‌است. در واقع لغت”England”  از Engla land به «معنی سرزمین انگل‌ها (Land of the Angles)  گرفته شده و English در انگلیسی کهن Englisc بوده‌است.

Old English

از قرن نهم میلادی، گویش ساکسونی، به دلیل سلطه پادشاه آلفرد (نخستین شاهِ انگلستان که فردی از قبیله ساکسون بود)، بر دیگر گویش‌ها برتری یافت و از آن پس به عنوان زبان رسمی این کشور شناخته شد. انگلیسی کهن، گنجینه واژگان غنی نداشت اما، همچون دیگر زبان‌های اروپایی، دستور زبان پیچیده‌ای داشت. امروزه بسیاری از انگلیسی زبان ها، زبان انگلیسی کهن را نامفهوم می دانند، اگرچه بیش از نیمی از لغات کنونی در زبان انگلیسی ریشه هایی در انگلیسی کهن دارند.

اما این پایان زبان کهن انگلیسی نبود. در طی هجوم گسترده به بریتانیا، زبان انگلیسی نیز تحت هجوم واژگان مهاجمان قرار گرفت. وایکینگ ها در قرن هشتم و نهم میلادی از نروژ و دانمارک کنونی به بریتانیا حمله کردند و موفق شدند بخش های بزرگی از شمال و شرق بریتانیا را به تصرف خود درآورند. وایکینگها به زبان نورس (Norse) باستان صحبت میکردند که آنهم همچون زبان انگلیسی اصالتاً از زبانهای ژرمنی محسوب میشود. در واقع زبان اسکاندیناوی (وایکینگ ها) و آنگلوساکسون (بریتانیایی ها) ریشه های شمالی و غربی زبان ژرمن هستند. چندین اثر نوشتاری از زبان انگلیسی باستان باقی مانده است که مشهورترین آنها، منظومه حماسی بیوولف (Beowulf) است. بیوولف قدیمی ترین شعر شناخته شده به زبان انگلیسی باستان است. این حماسه دلاوری‌های پادشاهی دانمارکی و مبارزاتش علیه اژدها و دیوان را شرح می‌دهد. متن بیووولف اما برای خواننده امروزی خوانا نیست و تفاوت‌های بسیار زیادی با انگلیسی امروزی دارد. در ادامه بررسی تاریخچه زبان انگلیسی به قرن دوازدهم خواهیم رسید.

Beowulf

زبان انگلیسی میانه یا middle English (سال  1100 تا 1500 بعد از میلاد)

سرداران انگلوساکسون در سال‌ 1066 به پایان راه خود رسیدند. آخرین پادشاه آن‌ها در نبرد هستینگز، از ویلیام فاتح که رهبر اقوام نورماندی از شمال فرانسه بود، شکست خورد. فاتحان جدید، که نرماندی ها نامیده می شدند، یک نوع از زبان فرانسوی را با خود آوردند که زبان اصلی دربار سلطنتی و مناصب اداری شد. ویلیام و جانشینان او 300 سال بر انگلستان حکومت کردند و در این مدت زبان رسمی و حکومتی را به فرانسه تغییر داده بودند. این زبان آنگلونورمن نامیده می‌شد. زبان فرانسوی به واسطه حکومت نورمن‌ها  زبان بزرگان و بلندپایگان جامعه، و انگلیسی کهن، زبان عوام و دونپایگان به‌شمار می‌رفت.

 زبان فرانسوی اثر چشمگیری بر انگلیسی گذاشت به گونه‌ای که اکنون حدود یک سوم واژگان زبان انگلیسی، ریشه فرانسوی دارند. گسترش دامنه واژگان با کمک واژه‌های اسکاندیناویایی و نورمنی رویدادی بود که باعث ساده‌تر شدن دستور زبان انگلیسی شد. طی این مدت زبان انگلیسی بسیار تغییر کرده بود چون به مدت ۳۰۰ سال این زبان نوشته  نشده بود و فقط بصورت گفتاری از آن استفاده میشد. ولی اکنون زبان انگلیسی باستان دوباره مورد استفاده قرار میگرفت با این تفاوت که اینبار تعداد زیادی لغت فرانسوی وارد آن شده بود. به این زبان انگلیسی میانه گفته می شود.

جالب است بدانید در زمان تسلط فرانسوی زبانها بر انگلستان، طبقه اجتماعی پایینتر که انگلیسی زبان بودند، برای فرانسویها آشپزی میکردند بهمین دلیل نام حیوانات اهلی به زبان انگلیسی است ox, cow, calf, sheep, swine, deer ولی نام گوشت پخته شده آنها بزبان فرانسویست beef, veal, mutton, pork, bacon, venison.

مشهورترین نمونه زبان انگلیسی میانه، حکایات کانتربری (The Canterbury Tales) نوشته جفری چاوسر (Geoffrey Chaucer) است که مجموعه داستانهایی درباره سی نفر از زوار است که در حال سفر به کانتبری هستند. تصاویر و توصیفاتی که چاوسر ارائه میدهد کمک میکند تا بدانیم زندگی در انگلستان قرن چهاردهم چگونه بود.

“The Knight’s Tale” from Chaucer’s “Canterbury Tales”

انگلیسی میانه حروف صدا دار متفاوت و نحوه صرف افعال پیچیده‌تری از انگلیسی امروزی داشته است و در عوض ساختار جملات آن ساده‌تر بوده است. با وجود این تغییرات می تون گفت که یک خواننده امروزی با کمی سختی و مراجعه به کتب مرجع می‌تواند منظومه جفری چاسر یعنیحکایات کانتربری را که در حدود 700 سال پیش نوشته شده، بخواند. در ادامه بررسی تاریخچه زبان انگلیسی به قرن شانزدهم می رسیم.

انگلیسی مدرن آغازین یا Early Modern English (از سال 1500 تا 1800 بعد از میلاد)

گویش انگلیسی در طول قرن پانزدهم میلادی تغییرات زیادی در آوای خود داشت، در حالی که اصول املایی آن عمدتا ثابت بودند. انگلیسی مدرن بدلیل گسترش آن در لندن و در دولت حاکم و همچنین مصادف شدن آن با پیدایش صنعت چاپ، کاملا جایگاه خود را پیدا کرد. در زمان ویلیام شکسپیر (اواسط قرن شانزدهم تا اوایل قرن هفدهم)، زبان انگلیسی مدرن در بریتانیا به وضوح قابل تشخیص بود. در سال 1604، اولین فرهنگ لغت انگلیسی منتشر شد.

بالا رفتن سواد از یک سو و افزایش مسافرت های خارجی از سوی دیگر، در این دوران باز هم موجب ورود لغات مختلف از گویش های مختلف جهان به زبان انگلیسی شد. اکثر لغات یونانی و لاتین زبان انگلیسی در زمان رنسانس انگلیسی (اوایل قرن شانزدهم تا اوایل قرن هفدهم میلادی) وارد این زبان شده اند. این دوره از تاریخ فرهنگی انگلستان را عصر شکسپیر یا عصر الیزابت هم میگویند که اولی برگرفته از مشهورترین نویسنده عصر رنسانس انگلیسی است و دومی اشاره به نام مهمترین حکمران آن دوره است. حمایت از هنر، مردمی شدن کتابها و تعداد زیاد سفرهای دریایی در سالهای حکمرانی ملکه الیزابت اول باعث رشد بزرگی در فرهنگ انگلستان شد. در همین دوران بود که لغاتی از انگلیسی وارد زبان بومی امریکایی شد و از سوی دیگر لغاتی سرخپوستی وارد زبان انگلیسی گردید.

Hamlet by shakespeare

برای حیوانات ناشناخته آمریکای شمالی از کلمات سرخپوستی Moose، Skunk و Woodchuck استفاده گردید. انگلیسی آمریکایی در طول سالیان تبدیل به لهجه‌ای متمایز، با تغییرات نسبتا زیاد شد. هر ملیت و قومیتی که در ممالک انگلیسی زبان سکونت کردند، تعدادی از کلمات خود را وارد زبان انگلیسی کردند. کلمات rodeo از اسپانیا، kindergarten از آلمان، pizza از ایتالیا و jazz از قبیله ناشناخته‌ای از آفریقا به انگلیسی داخل شده‌اند. در ادامه بررسی تاریخچه زبان انگلیسی به قرن نوزدهم خواهیم رسید.

انگلیسی مدرن یا Modern English (از سال 1800میلادی تا کنون)

اولین فرهنگ لغت معتبر یا دیکشنری زبان انگلیسی، توسط ساموئل جانسون در اواخر قرن هجدهم منتشر شد. در همین حال، متون دستور زبان انگلیسی توسطLowth، Murray، Priestly  و بسیاری دیگر تهیه شد تا قواعد زبان انگلیسی استاندارد شود.

انگلیسی دوران مدرن دارای کلمات کلیدی بسیاری است که ناشی از انقلاب صنعتی و تکنولوژی هایی است که نیاز به کلمات جدید و همچنین توسعه یک زبان جهانی دارند. بریتانیا به مدت دویست سال بین قرن ۱۸ تا قرن ۲۰ یک امپراتوری بود و همچنانکه امپراتوری بریتانیا به آن سوی جهان (آمریکا، استرالیا، نیوزیلند، هند، آسیا و آفریقا) میرسید، زبان انگلیسی هم به تغییر خود ادامه میداد. بریتانیا افراد را برای سکنی گزیدن و زندگی به سرزمینهای فتح شده میفرستاد و این افراد با بومیها وارد تعامل میشدند و لغات جدیدی به زبان انگلیسی اضافه میشد. با صدها لغتی که هر سال به زبان انگلیسی اضافه میشود این زبان امروزه نیز به تغییر و گسترش ادامه میدهد.

Johnson Dictionary modern english